در نشست علمی روز پنج شنبه (۹۲/۷/۱۸) که در تالار علامه حکیمی در مجموعۀ فرهنگی امام صادق(ع) میبد پیرامون «شخصیت شیخ کلینی(ره) و کتاب کافی، ارزش ها و چالش ها» برگزار شد، بروشوری در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت که حاوی گزارشی از دوازده مقالۀ اصلی منتخب در این نشست بود. متن بروشور منشر شده برای استفادۀ بیشتر به ویژه بنا به درخواست های مکرر بازدیدکنندگان از سایت ششم در اختیار علاقمندان گذارده می شود. در ضمن احتمال می رود متن مقالات نیز به زودی موافقت دست اندرکاران نشست را برای درج در سایت ششم را پیدا کند.

بنام خداوند

از آن جا که فکر بزرگداشت متفکران بزرگ دینی و ملی ما باید در جامعه تقویت و ترویج شود، در سال جاری بخش پژوهش مجموعه از اردیبهشت ماه  که یکی از روزهای آن با نام روز بزرگداشت شیخ کلینی نامگذاری شده است در اندیشه فراخوان مقاله و برگزاری نشستی علمی بود که سرانجام این تصمیم به دلایل مختلفی به مهرماه کشیده و برگزار می شود. هدف اولیه این نشست، پاسخ گویی به برخی شبهه ها بود که در فضای مجازی در ارتباط با کتاب کافی اولین مجموعه بزرگ حدیثی شیعه منتشر می شود. هم چنین کمک به شناخت بیشتر نسل حاضر از جایگاه شیخ کلینی و اثر ماندگار وی که بسیاری هنوز با عمق و زوایای کار سترگ وی چندان آشنا نیستند. گر چه مقالات سودمندی در مجلات و کتاب ها از جمله در  ۱)کتاب کافی پژوهی (گزارش پایان نامه های مرتبط با کلینی و الکافی)،  تالیف  سید محمد علی ایازی و ۲)مجموعه مقالات فارسی کنگره بین‌المللی ثقه‌الاسلام کلینی با ویراست حسین پور شریف؛ و مانند این ها، برای مطالعه در دسترس هست اما هنوز بسیاری نکات و ویژگی های علمی پیرامون این شخصیت و اثر نفیس وی نکاویده و بسا ناگفته مانده است. به همین انگیزه ها در گروه پژوهشی مجموعه امام صادق(ع) شماری از موضوعات پژوهشی در ارتباط با زوایای مختلف زندگی شیخ کلینی مطرح گردید که در نهایت با تلاش دوستان و راهنمایی مسئول پژوهش حجت الاسلام انصاری مقالاتی نگارش یافته و در نشست حاضر عرضه می شود.

گزارشی از مقاله ها

۱-  مقاله:  گزارش فدک در کتاب کافی

سعیده کارگر/ کارشناسی مهندسی پزشکی

 در این مقاله سعی شده است با توجه به حدیثی که شیخ کلینی در کتاب اصول کافی از امام موسی کاظم(ع) در رابطه با فدک نقل نموده است به    بررسی موضوع فدک و اهمیت آن از نظر آن حضرت پرداخته شده است و سپس به جستجوی این علت پرداخته که چرا جناب شیخ کلینی این حدیث را – با توجه به اوضاع سیاسی زمان خود- آورده است و انگیزه وی  در این باره چه بوده است.؟؟

۲-  مقاله: شرایط سیاسی اجتماعی

 در عصر شیخ کلینی

جواد اسلامی/ پژوهشگر علوم اجتماعی

   در کمتر سخن یا نوشته مستندی درباره ائمه (ع) و آنچه مربوط به ایشان است می توان نگریست و نامی از ثقه الاسلام محمد بن یعقوب کلینی( معاصر با غیبت صغری ) درمنابع آن ندید. با این وجود در شناخت عظمت و ارزش کار شیخ کلینی نباید تنها به   متن اثر گرانقدر ایشان  بسنده کرد بلکه از بررسی شرایط و محیط و دشواری هایی که در آن ، بیست سالی  از عمر خود که در  جمع آوری  »الکافی« صرف نموده  نیز می توان  اطلاعاتی بیشتر به دست آورد. نویسنده برآن است تا به گوشه ای از وضعیت دوره زندگی صاحب الکافی  که مربوط به وضعیت حاکمیت عباسی است بپردازد.

۳- مقاله : کتاب شناسی کلینی در دو کتابخانه شهر میبد

 آسیه پایمرد،/ مترجمی زبان  انکلیسی 

سمیه پایمرد/ کارشناسی علوم اجتماعی، رشته پژوهشگری

ابو جعفر محمد بن یعقوب کلینی (م۳۲۸یا ۳۲۹ ق)
یکی از چهره های مهم حدیثی شیعه است. اثر بازمانده از او و نوشتارهای در باره او فراوان است. تقریبا در همه کتابخانه های اسلامی می توان به ردپایی از او دست یافت. این مقاله سعی دارد گزارشی از چاپ های الکافی ، شروح و حواشی مختلف آن و همچنین اطلاعاتی در زمینه کتابشناسی وی را در دو کتابخانه اصلی شهر میبد، کتابخانه امام جعفر صادق (ع)  و  کتابخانه پارک فلسطین بررسی و ارائه کند.

 ۴- مقاله: جایگاه عدالت در احادیث کافی

 مهدیه برزگری/ کارشناسی ارشد فقه و حقوق خصوصی

انسان به طور فطری عطش دست یافتن به عدالت را دارد و در سرتاسر تاریخ خویش به تلاش ها و فداکاری هایی فراوان ، برای سیراب کردن این عطش بزرگ پرداخته است . کلینی (ره) یکی از آن محدثان بزرگی است که به مسئله »عدالت» در کتاب ماندگارش «اصول کافی » اهتمام ورزیده است . نوشتار حاضر در پی بررسی و بیان تعریف، ضرورت و آثار «عدالت» در جامعه با توجه به احادیث وارده در کتاب «اصول کافی» است .

۵- مقاله: الگوی نیایشی امام سجاد(ع) در روایات کلینی

حمیده علم چی میبدی/ کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی

نیایش از والاترین و پر رمز و راز ترین بخش های حیات بشر است؛ که بی آن قوام و دوام زندگانی انسانی، نا‌‌ممکن می باشد. اسلام و به ویژه مذهب تشیع با یاری گرفتن از آموزه ها و تعالیم ائمه معصومین (ع) به عنوان غنی ترین مکتب در باب نیایش و مناجات، بیشترین سهم را در این زمینه به خود اختصاص داده است. در این راستا سعی شده دعاهای منقول از یگانه سمبل  نیایش و عبادت، امام سجاد (ع)، و الگوی نیایشی ایشان، در روایاتِ کتاب بزرگ الکافی« اثر  شیخ کلینی که از معتبرترین منابع روایی تشیع به حساب می‌آید، کاووش و بررسی شود.  

۶- مقاله: میراث حدیثی فضل بن شادان در کافی کلینی

 مهدیه روحبخش/ کارشناسی فلسفه و حکمت اسلامی

فرزانگی در علم و حضور در همه عرصه های حیات، فضل بن شادان را به مرتبه ای رسانیده است که همواره مورد توجه ائمه دین و علمای شیعه باشد. به گونه ای که نام او در همه مجامع حدیثی و شاید در معظم ابواب دو علم فقه و کلام ذکر شده است، از جمله در کتاب «کافی» حدود ۴۵۰ بار نام فضل، به عنوان راوی حدیث، در سلسله اسناد روایات آورده شده است. آن چه نگاه و زبان فضل شادان را ممتاز می کند و در این مقاله از آن با ذکر نمونه هایی یاد می شود، زبان و نگاه انتقادی اوست که نیازمند بررسی های پژوهشی است.

۷- مقاله: باز خوانی اثری نفیس و به جامانده از موسی بن جعفر (ع)

نجما کارگر/ کارشناسی علوم تربیتی

نوشتار حاضر شرح نامه ارزشمندی است که در سال صد و هشتاد و سه هجری و در روزهای پایانی عمر امام هفتم از زندان بغداد برای شخصی به نام علی بن سوید ارسال گردیده است. محتوای نامه یکی از غنی ترین متن های تاریخی است، برای بررسی و تحقیق در شرایط سیاسی و اجتماعی آن روزگار…

۸- مقاله: فهرست بخشی از نقد های الکافی

فاطمه حیدریه/ کارشناسی علوم تربیتی

این مقاله، به طور خلاصه به بررسی نقد های صاحب نظران و دانشمندان علوم اسلامی  به سه مرجع مورد استناد و استفاده ی مولف شامل : کتب ،احادیث و مقاله  در مورد این اثر ارزشمند پرداخته است. که  این نقد شدن، نشان از شهرت و جایگاه ویژه  کافی در میان محدثان شیعه دارد. این نوشتار نشان می دهد که صاحب نظران، صحت قطعی برخی از روایات کافی را به نقد کشیده اند.

۹- مقاله: گذری بر زندگی و آثار شیخ کُلینی (ره)

حجت الاسلام حسین انصاری/ نویسنده و پژوهشگر دینی

سید ابوالقاسم آقایی میبدی/ کارشناسی ارشد مدیرت دولتی.

این مقاله، ابتدا نگاهی گذرا به زندگی، آثار و تا حدودی روند زندگی شخصی و اجتماعی شیخ کلینی دارد و در ادامه به ارائه گزارشی دریاره  اثر بزرگ و جاودانه این محدث نام آور »الکافی« می پردازد.

۱۰ – مقاله:  فرهنگبان تشیع – جستاری در زندگی و آرمان های شیخ کلینی-

فاطمه حیدریه/ کارشناسی علوم تربیتی

این مقاله، گذری کوتاه به زندگی شیخ کلینی از زوایه هجرت های علمی و تلاش های وی برای فراگیری علوم اهل بیت دارد. آنگاه به وضعیت زندگی ایشان و نزدیکی او با دوران ائمه و هم عصری او با عصر حکومت خلفای عباسی اشاره دارد. او درد جامعه نابسامان عصر خویش را در عدم امکان دسترسی به علوم اهل بیت (ع) می دانست.  از این رو همه همت و اراده و تلاش خود را برای گردآوری احادیث پیشوایان مذهب در کتاب بزرگ و جاودانه کافی به کار گرفت.

۱۱- مقاله: مبانی نظام اخلاقی حاکم بر دیدگاه شیخ کلینی

نرگس انصاری/ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی

در این نوشتار مقایسه ای بین نظام اخلاقی ارائه شده توسط متفکران بزرگ چون شیخ کلینی، غزالی و ابن مسکویه صورت گرفته و در پی آن برآمده است که در این بررسی مقایسه ای، نظام اخلاقی کلینی را بیشتر شناسایی کرده  و او را علاوه بر آن که محدثی نام آور  در تاریخ اسلام به شمار می رود؛ به عنوان صاحب نظر و ایده پرداز و بنیان گذار یک نظام اخلاقی ویژه شناسایی کند.

۱۲- مقاله: پاسخگویی به نیازها و زمان شناسی در  اندیشه کلینی و تدوین الکافی

حسین انصاری/ نویسنده و پژوهشگر دینی

شیخ کلینی را هرگز نمی توان محدثی بسیط انگاشت که جز به گردآوری حدیث به چیز دیگری نمی اندیشیده است. زیرا او از شخصیتی علمی برخوردار بوده و در یکی از بزرگ ترین مراکز بالندگی اندیشه های عقلی و بسترهای عقل گرایی در تاریخ اسلام برآمده و رشد کرده است. وی با اندیشه های عقل گرایانه زمان خود-به ویژه مکتب اعتزال- از نزدیک برخورد داشته و با اندیشه های تحول گرا -مانند قرمطیان- نیز رودر رو بوده است.

درک عنصر زمان و فهم مسئلۀ زمان شناسی و  اهمیت دادن به فرصت ها در کنار حس پاسخگویی های وی هم به دگر اندیشان و هم به جستجو گران اندیشه های ناب و خالص دین؛ از وی شخصیتی بزرگ و اثری سترگ ساخته است که پس از گذشت یک هزار و صد وپنج سال از وفاتش هنوز بیش از نود در صد اندیشه های شیعی با نظام فکری اخلاقی او هم آهنگ است.