《گزارشی از یک مقاله》

پیام صدریه نویسنده کتاب «مبانی نظری اقتصاد اسلامی در الحیات» در مقاله حاضر که در ماهنامه فرهنگ امروز، ش ۱۰، اسفند ماه ۹۴ به چاپ رسیده است عنوان «مبارزه ای سخت و فراگستر با نظام اترافی و تکاثری» را بر نوشته خود برگزیده است و در آن گذری داشته بر اندیشه های اقتصادی الحیات.

صدریه در ابتدای مقاله خود مجموعه گرانقدر الحیات را به صورت کلی معرفی نموده و مخاطب این آموزه های ارزشمند و گرانبها را انسان به طور عام می داند. انسانی که اساس خلقت او برای کسب کرامت بنا نهاده شده و باید به همان سمت و سوی گام بردارد.

نویسنده بر این باور است که الحیات مجموعه ای حدیثی است که بیشتر آن صرف بیان و کشف مسائل اجتماعی اسلام شده است و روش آن را اصلاح ساختار ها با معیار های دینی و بر مبنای فرد و جامعه می داند.

همچنین بیان می کند که خط سیر الحیات را می توان در شاخص هایی چون: آگاهی از دین، آگاهی از زمان، آگاهی از بسترهای رشد و تکامل آدمی و موانع آن به نظاره نشست. نویسنده الحیات را ترسیم گر یک مکتب و نظام دانسته که در تدارک چارچوب ها و مبانی نظری و اصیل مفاهیم است؛ مکتب به مثابه چارچوب اصلی ی که مسائل گوناگونی در محدوده آن باید تعیین و تعین یابد.

پیام صدریه موضوع اقتصاد را از اساسی ترین مفاهیم کتاب الحیات می داند و تحت هفت عنوان: «اقتصاد، اصالتی اسلامی»، «اصالت اخلاقی اقتصاد»، «انفاق و تأکید های ویژه بر آن»، «اقتصاد معیشتی»، «واکاوی اصل عدالت در الحیات»، «اسلام و فقر، مبارزه ای فراگستر»، «خاستگاه اجتماعی فقر» دیدگاه های اقتصادی مجموعه گرانقدر الحیات را برای خوانندگان، توصیف کرده است. نویسنده یادآور می شود که “الحیات” اقتصاد را دارای اصالتی اسلامی می داند آنچنان که معتقد است با گذری بر احکام اقتصادی اسلام، در جنبه های فردی، اجتماعی و حکومتی، شکی برای کسی باقی نمی ماند که مسئله اقتصاد در دین اسلام از اهمیت و اصالتی ویژه برخوردار است. همچنین اقتصاد در رویکردهای اخلاقی نقشی اساسی می یابد و رعایت رویکرد های اخلاقی اقتصاد، که در دین مبین اسلام و اندیشه شیعی، نقش های فردی و اجتماعی گوناگون می پذیرد، اهمیت ویژه ای می یابد.

وی در بخش اقتصاد معیشتی بیان می دارد که الحیات تصویر حکیمانه ای از معاش و معیشت به روی انسان می گشاید که در نهایت منجر به پدیداری زندگی در حد قوام و کفاف می شود. در فرهنگ نهج البلاغه، اصالت با اخلاق و کرامت انسانی منظور شده و بنا بر این اصل، رفتار های اقتصادی و معیشتی تنظیم شده است. همچنین قناعت پیشگی را در فرهنگ الحیات مفهوم اساسی دانسته که شالوده نظام اقتصادی معیشتی بر اساس آن استوار است.

نویسنده در واکاوی اصل عدالت در الحیات نیز، عدالت را شالوده اصلی نگرش الحیات به مقوله اقتصاد می داند زیرا قوام جامعه و اجرای احکام دین در سایه همین عدالت امکان پذیر است.عدالت در الحیات در معانی مساوات، انصاف و داد مطرح شده است و آفاق گسترده ای را شامل می شود.

صدریه در بخش 《اسلام و فقر، مبارزه ای فراگستر》 بیان می دارد که از منظر الحیات، فقر ویرانگر شخصیت فردی و اجتماعی آدمی است به گونه ای که نیرو های روحی و استعداد های آدمی را نابود می گرداند. همچنین، مهمترین عامل اجتماعی فقر در 《الحیات》 نظام تکاثری، اترافی و اشرافی دانسته شده است. از این رو الحیات تبیین گر برخورد اسلام با متکاثران و طاغوت های اقتصادی است. زیرا حاکمیت طاغوت ها آثاری ویرانگر را بر جامعه تحمیل می کند که شناسایی و شناساندن آنها از اهداف اصلی الحیات است.